วันเพ็ญเดือน 12 ใกล้เข้ามาแล้วสินะ สำหรับปีนี้ วันลอยกระทง ของไทยตรงกับวันพฤหัสบดี ที่ 8 พฤศจิกายน 2565 การลอยกระทงถือเป็นประเพณีสำคัญ ถ้าว่ากันตามตำราโบราณก็คือเพื่อขอขมาพระแม่คงคาจากการที่เราใช้น้ำและทำให้น้ำสกปรก ในบางท้องถิ่นการจัดพิธีลอยกระทงเพื่อสักการะเทพเจ้า บ้างก็เชื่อว่าเป็นการบูชาเทวดาประจำตัว และยังมีเรื่องราวเกี่ยวกับประเพณีลอยกระทงอีกหลายตำนาน พร้อมกับความเชื่อแปลก ๆ เพิ่มขึ้นมาอีกหลายอย่าง ชวนให้สับสนว่าแบบไหนที่น่าเชื่อกว่ากัน
ความเชื่อของคนไทยใน วันลอยกระทง
ความเชื่อที่ได้ยินได้ฟังมาในสังคมไทยสมัยหลัง ๆ ดูเหมือนจะโฟกัสไปที่เรื่องของโชคชะตา การสะเดาะเคราะห์ และการถือเคล็ดต่าง ๆ มาดูกันว่าคนไทยส่วนใหญ่มีความเชื่ออะไรกันบ้าง
- ลอยกระทง เป็นการปล่อยความทุกข์ให้ลอยไปกับสายน้ำ
- ต้องตัดผมและเล็บใส่ไปกับกระทง เพื่อเป็นการตัดเคราะห์กรรมให้ออกไปเหลือไว้แต่ความสุข
- ความเชื่ออีกด้านหนึ่งคือใส่เงินลงไปในกระทงแล้วลอยไปจะได้พบกับความมั่งคั่งร่ำรวย
- วันลอยกระทงคือความหวังของคนโสดที่จะได้เจอเนื้อคู่
- บ้างก็เชื่อว่าอย่าชวนแฟนไปลอยกระทงเชียวนะ ถึงขั้นต้องเลิกรากันเลยทีเดียว
- บางคนก็เชื่อว่าไปลอยกระทงกับแฟนเป็นเรื่องต้องลุ้น ถ้ากระทงลอยไปคนละทางมีหวังนกแน่ ๆ แต่ถ้าลอยไปทางเดียวกันคือได้ไปต่อ
- กระทงคว่ำกลางน้ำคือลางไม่ดีอาจเกิดเหตุการณ์ร้าย ๆ ขึ้นได้
ความเชื่อเหล่านี้คงพิสูจน์กันไม่ได้แต่ก็ไม่ผิดที่จะเชื่อแค่ไม่งมงายก็พอ นอกจากนี้ยังมีความเชื่ออีกอย่างหนึ่งเกี่ยวกับวันลอยกระทงของไทยที่คนโบร่ำโบราณเชื่อกันว่ามีสาวชาววังนางหนึ่งที่เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงรูปดอกไม้ขึ้นเป็นคนแรกคือ นางนพมาศ ซึ่งเป็นบุคคลที่มีตัวตนอยู่จริงในสมัยสุโขทัย จนทำให้นางนพมาศเป็นสัญลักษณ์ของการลอยกระทงในเมืองไทย และปัจจุบันเรายังคงเห็นนางนพมาศบนเวทีจัดงานวันลอยกระทงในแทบทุกจังหวัด อยากรู้หรือไม่ว่านางนพมาศตัวจริงเป็นใครกันแน่
มีกระทงต้องมีเธอ สาวงามในคืนเดือนเพ็ญที่ต้องนึกถึงทุกครั้งในวันลอยกระทง
เรื่องของนางนพมาศเป็นเรื่องที่อยู่ในประวัติศาสตร์ประเพณีลอยกระทงของไทยซึ่งบันทึกไว้ว่านางนพมาศมีชีวิตอยู่จริง และภายหลังจากที่ถวายตัวเป็นสนมเอกของพระร่วงก็ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นท้าวศรีจุฬาลักษณ์ นางเป็นผู้ที่มีฝีมือในงานประดิษฐ์และได้เห็นคุณค่าของดอกบัวโกมุทดอกไม้สุดพิเศษที่บานเพียงปีละครั้งเฉพาะในคืนวันเพ็ญเดือน 12 ว่าควรค่าแก่การนำมาสักการะพระพุทธเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ จึงได้นำมาทำเป็นกระทงสวยงามในคืนนั้นและใช้ใบตองเป็นส่วนประกอบสำคัญ
ฝีมือการประดิษฐ์กระทงของนางนพมาศเป็นที่ประทับใจของคนในวังและได้รับการเผยแพร่ออกมาสู่สาธารณะชนทั่วไป กระทงดอกบัวโกมุทบนใบตองจึงถือเป็นกระทงในตำนานของนางนพมาศที่คนไทยนำมาเป็นแนวทางประดิษฐ์กระทงไว้ใช้ลอยกระทง ของทุก ๆ ปีเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ด้วยเหตุนี้เมื่อถึงวันลอยกระทงทุกครั้งทุกคนจึงต้องนึกถึงนางนพมาศ และถึงแม้ว่าคนรุ่นเราจะได้ฟังเรื่องราวจากประวัติศาสตร์ของนางนพมาศกันมาบ้างแล้ว แต่ก็ยังไม่มีใครเคยเห็นว่าหน้าตาของเธอเป็นอย่างไรได้แค่จินตนาการว่าจะต้องเป็นผู้หญิงที่สวยไม่แพ้ดอกบัวโกมุทอย่างแน่นอน
จากดอกบัวและใบตอง สู่กระทงสมัยใหม่ วันลอยกระทง สไตล์ประยุกต์
ประเพณีลอยกระทงในสมัยต่อมาได้มีการคงไว้ซึ่งรูปแบบเดิมโดยมีทั้งใบตอง หยวกกล้วย ดอกบัว และอาจจะมีเพิ่มเติมดอกไม้ชนิดอื่นแซมเข้าไปด้วย ขณะเดียวกันการจัดงานวันลอยกระทงก็เริ่มมีสีสันเพิ่มขึ้น มีทั้งมหรสพ การแสดงคอนเสิร์ต การจุดพลุสวยงาม และมีการจัดประกวดกระทง ควบคู่ไปกับการประกวดนางนพมาศ เป็นอีกเทศกาลหนึ่งของไทยที่สนุกครื้นเครงไม่แพ้ประเพณีสงกรานต์
ในส่วนของกระทงนั้นรูปแบบก็เริ่มเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ กระทงใบตองเริ่มน้อยลงโดยเฉพาะในกรุงเทพฯ เพราะหาใบตองยากขึ้น ทำให้ระยะหลังเปลี่ยนจากใบตองและหยวกกล้วยมาเป็นกระทงโฟมบ้าง กระดาษบ้าง แต่ก็มีประเด็นสิ่งแวดล้อมเข้ามาอีกเพราะโฟมและกระดาษย่อยสลายยาก ควันหลงจากวันลอยกระทงจึงกลายเป็นขยะในน้ำ ขณะที่การสืบสานประเพณีลอยกระทงก็ยังต้องดำเนินต่อไป ทำให้วิถีของกระทงแต่ละใบต้องปรับเปลี่ยน ทั้งคนทำ คนขาย คนซื้อ และคนลอย ต้องหันมาคำนึงถึงสภาพแวดล้อมเป็นสำคัญ
ตัวเลือกสำหรับเทศกาลวันลอยกระทงปีนี้
ธรรมชาติก็ต้องดูแล แต่ประเพณีก็ต้องสืบทอดต่อไป เตรียมตัวสำหรับวันลอยกระทงปีนี้กันได้แล้ว มีกระทงในใจหรือยัง
ถ้ายังขอแนะนำกระทงอาหารปลาที่มีทั้งกระทงขนมปัง กระทงข้าวโพด กระทงโคนไอศกรีม การใช้กระทงอาหารที่ปลากินได้จะช่วยลดปัญหาขยะในน้ำได้ดีกว่า หรือดูไอเดียกระทงในลาซาด้า ถ้ามีเวลาซื้ออุปกรณ์ไปลองทำเองก็ได้ ตั้งใจโชว์ฝีมือให้สุด ๆ กันไปเลย อย่าให้นางนพมาศต้นตำรับตัวจริงท่านต้องผิดหวัง
สำหรับข้อควรระวังในการลอยกระทงปีนี้ต้องไม่ลอยกระทงกันมากเกินไป เพราะถ้าปลากินไม่หมดจะกลายเป็นอาหารตกค้างทำให้น้ำเน่าอยู่ดี ใช้วิธีลอยกระทงร่วมกัน 1 กระทง 1 คู่ หรือ 1 กระทง 1 ครอบครัว เพื่อลดปริมาณขยะให้พระแม่คงคาของเรายิ้มได้ตลอดกาล
Comments 1